Uluslararası taşımacılık, lojistik ve tedarik zinciri gibi kavramları içeriğinde barındırsa da en temel anlamında ülkeler arasında ticari malların farklı taşıma modları kullanılarak hareket ettirilmesidir.
Bu tür taşımaların yurtiçi taşımalardan farkı, küresel olarak kabul görmüş ve taraflara yasal yükümlülükler getiren dokümanların (konşimento, CMR, CIM belgesi vb.) varlığıdır.
Uluslararası taşımada ağırlıklı olarak kullanılan taşıma yöntemleri aşağıdaki gibidir.
Dünyada taşınan malların hacim olarak %92’siden fazlası denizyoluyla taşınmaktadır. Bu da her gün hayatımızı kolaylaştıran ve ihtiyaç duyduğumuz 27.000’den fazla komponentin limanlar arasında hareketi anlamına gelir. Denizyolunun en belirleyici özelliği taşımayı yapan aracın kapasitesine bağlı olarak artan maliyet avantajıdır. Her ne kadar havayolu ve karayolu kadar hızlı bir taşıma metodu olmasa da günümüz hat taşımacılığı ürünlerin istenilen yerde ve istenilen zamanda hazır edilmesinde büyük gelişim göstermiştir. Ancak unutulmamalıdır ki deniz taşımacılığı taşıma süresinin uzunluğu(transit süreler 7 günden 54 güne kadar değişiklik göstermektedir) ve bu süre içerisinde yaşanabilecek Force Majeure* durumlar ya da değişen regülasyonlar sebebiyle ön görülemeyen riskleri barındırmaktadır.
Breakbulk: Genel kargo taşımacılığı olarak da bilinen taşıma türüdür. Ürünlerin konteynerler yerine dökme olarak gemi ambarının içi ya da Ambar üstünde taşınmasıdır. Bu taşıma metodunda ürünler sıvı dökme (tanker) ya da gaz dökme olarak da taşınabilmektedir.
Görsel: LNG CARRIER. Kaynak: (odomankoma)
Görsel: CRUDE OIL TANKER. Kaynak: (marinetraffic)
Görsel: BULK CARRIER. Kaynak: (mol-service)
FCL (Full Container Load): Konteynerin içerisine farklı yükleyiciden gelen yükün tek bir alıcı adına (buyer’s consol box) ya da tek bir göndericiden tek bir alıcı adına teslim edilmek üzere gerçekleşen konteyner yüklemelerine FCL ya da komple yükleme denmektedir.
LCL (Less than Container Load): Konteynerin deniz taşımasına adapte olmasından sonra klasik deniz taşımacılığı kavramı değişime uğramaya başlamıştır. Artık bir ürünün sadece büyük hacimlerde taşınmasına gerek olmadığı, bunun yerine bir ekipmanın içerisine birden çok alıcı ya da göndericinin ürünü yüklenerek nakliyelerde maliyet avantajı sağlaması amaçlanmıştır. Maliyet avantajının yanısıra LCL yüklemeler küçük hacimdeki yüklerin konteyner içerisinde doğru istifleme ile zarar görmeden taşınmasına olanak sağlamasıdır.
LCL ya da Türkçe’deki adıyla parsiyel taşımacılık iki şekilde olabilir:
Gabari Dışı Yükleme (Out of Gauge): Standart ekipmana sığmayan yüklemelerdir. Bu tip yüklemelerde ekipmanın üstünden (open top) ya da hem üstten hem de yandan (Flatrack) taşmalar olabilir. Bu tip yüklemelerde konteyner gemilerinde diğer ekipmanların yanına yüklenebilmektedir.
Görsel: Flatrack yüklemesi örneği. Kaynak: (funfacts)
Görsel: Open top yüklemesi. Kaynak: (mavlink)
Isotank: Konteyner içerisinde dökme halde kimyasal sıvı ya da sıvı gıda taşımaları için kullanılan ekipman türüdür. Bu tip taşımalarda taşınan madde direkt konteynerin içerisine yüklenmiş olur.
Denizyolunda geminin veya taşıyıcının malları taşınmak üzere aldığını kanıtlayan ve armatör ya da temsilci tarafından imzalanan taşıma belgesidir.
Konşimento taşıyan ve taşıtanı bağlayıcı özellikler ihtiva etmesi sebebiyle doldurulurken dikkatli olunması gereken bir evraktır.
Konşimento kullanım amacı gereği diğer modlardaki taşıma evraklarından farklılık göstermekte olup, konşimentonun nitelikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir.
Görsel: Konşimento örneği (IATA konşimentosu)
Belli bir taşıma bedeli karşılığında ürünlerin karayolu ile sevk edilerek bir noktadan bir noktaya taşınmasına denir. Günümüz karayolu taşımacılığında ambargolara, sınırlardaki yoğunluklara alternatif bir çözüm yaratması ya da sadece maliyet avantajı sağlaması sebebiyle kombine taşımacılık şeklinde (Roro ile karayolu + denizyolu ya da çekinicinin semi-treyleri trene teslimi ile Demiryolu+Karayolu gibi) daha çok karşımıza çıkmaktadır. Karayolu özellikle frekans aralığının fazla olması ( bazı ülkelere hafta içi 4 gün çıkış yapılmaktadır) müşterilere ürün tedariği planlamasında avantaj sağlamaktadır.
Uluslararası karayolunda taşıma senedi “CMR” dir.
Görsel: CMR Örneği
Karayolunda sıkça kullanılan terimler aşağıdaki gibidir.
FTL (Full Truck Load): Araç içerisine bir alıcı adına CMR düzenlenmişse o yük komple taşıma ya da FTL olarak adlandırılır.
LTL (Less than Truck Load): Araç içerisinde birden fazla adına alıcıya ait yük varsa bu tip yüklemeler parsiyel ya da LTL olarak adlandırılır.
ADR( European Agreement concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road) Tehlikeli malların karayoluyla uluslararası taşınmasına ilişkin yapılan Avrupa anlaşmasının adıdır(web:hazchemsafety)
Semi-Treyler: Ülkemizde ağırlıklı olarak Dorse adı altında kullanılsa da bir römork tarafından çekilen, motoru olmayan ve taşıyacağı malın özelliklerine göre üretilen karayolunda ki taşıma ekipmanının adıdır.
Görsel: Semi-treyler. Kaynak: (pngwing)
Ürünlerin hava nakil araçlarıyla uluslararası taşınmasına denir. Özellikle pahada ağır hacimde düşük ürünler, çabuk bozulabilir ürünler (perishable cargo) ve uluslarası cenazeler bu taşıma metoduyla ülkeler arasında gönderilmektedir.
Havayolu için kullanılan taşıma senedi havayolu taşıma senedi ya da Airway bill olarak adlandırılmaktadır.
